Neem een willekeurige uitzending van Nieuwsuur of het NPO Journaal en het valt op hoe vooringenomen, gekleurd en stereotiep de berichtgeving vaak is. Zo komen in de Nieuwsuur uitzending van dinsdag 19 mei 2015, gepresenteerd door Astrid Kersseboom en Twan Huys, verschillende items aan bod die verband houden met veiligheid of die als zodanig worden gepresenteerd.
Vluchtelingen en terreurdreiging
Naar aanleiding van een kritisch rapport van de Algemene Rekenkamer over de nadelige gevolgen van de bezuinigingsmaatregelen die onder het huidige kabinet Rutte bij de Nederlandse veiligheidsdienst AIVD zijn doorgevoerd, interviewde Twan Huys Saskia Stuiveling, president van de Algemene Rekenkamer. Huys brengt de "diepe sporen" die de bezuinigingen volgens het rapport bij de AIVD hebben nagelaten in verband met de terreurdreiging die momenteel uitgaat van jihadistische groeperingen zoals Islamitische Staat (IS). Hij vraagt Stuiveling of de gehavende AIVD überhaupt nog wel onze veiligheid kan garanderen "in een tijd van IS, van jihadisten die terugkomen uit Syrië, van mensen die de Middellandse Zee misschien gaan oversteken en ook hier terechtkomen ..." (minuut 15:08-15:16). In één zin, in één adem worden hier, zonder verdere nuancering, terroristen en jihadisten in dezelfde categorie ondergebracht als de vluchtelingen die de Middellandse Zee proberen over te steken. Deze typering past in de trend die nu al geruime tijd gaande is om migratie als een existentiële bedreiging voor te stellen en, net als de Europese Unie met het Verdrag van Amsterdam (1997) heeft gedaan in haar externe beleid, de omgang met de verschillende beleidsthema's migratie, transnationale misdaad en mensensmokkel institutioneel onder een en dezelfde noemer te brengen.
Fraude onder de hoofddoek
Iets later in dezelfde uitzending komt het op de problemen die zijn gerezen bij de uitbetaling van het zogenaamde Persoonsgebonden Budget (PGB). Vandaag, op 20 mei, zal staatssecretaris van Rijn zich in de Tweede Kamer moeten verantwoorden, en niet voor de eerste keer, voor de omvangrijke problemen die zijn ontstaan bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), de instantie die verantwoordelijk is voor de uitbetaling van de PGB's, maar die daarin tot op heden nogal ernstig in gebreke is gebleven. Nieuwsuur geeft een kort overzicht van de geschiedenis van het ontstaan van het PGB en van de enorme stijging van het aantal mensen dat van zo'n PGB gebruikmaakt.
Als het komt op allerhande bureautjes die hun diensten in de loop van de jaren zijn gaan aanbieden aan potentiële PGB-houders en op de risico's van het huidige PGB-systeem, merkt een voice-over stem op: "toen bleek dat er ook gefraudeerd kon worden met het PGB" (minuut 23:17-23:20). En wie komen er kort, maar lang genoeg in beeld om een heersende trend kracht bij te zetten? Een paar uit beeld lopende vrouwen met hoofddoeken! Je moet er maar opkomen als je de eindversie van de televisierapportage monteert...
De productie van zondebokken
In een van zijn publicaties uit de jaren negentig van de twintigste eeuw, stelt de Franse socioloog Pierre Bourdieu dat televisie een industrie is die perceptie structureert en organiseert en die wereldbeelden op een specifieke manier presenteert, classificeert en verdeelt. Vanuit deze optiek is ook "het journaal" verre van dat waarvoor velen het nog altijd ten onrechte en in alle naïviteit houden: een weergave van wat er zoal op een dag in de wereld is gebeurd. In plaats daarvan draagt televisie en dus ook het journaal actief bij aan de constructie van de werkelijkheid waarin we leven.
In een zorgvuldige analyse van de Britse reality show Benefits Street - een serie waarin omroepzender Channel 4 inzoomt op wat het presenteert als een van Engeland's "meest van uitkeringen afhankelijke straten" - laat de Britse sociologe Imogen Tyler zien hoe televisie zondebokken produceert voor de ongelijkheden die mede het gevolg zijn van de huidige financieel-economische en politieke crises. Tyler betoogt dat post-industriële arbeidersklassen en minderheidsgroeperingen niet alleen worden geconfronteerd met onzekere arbeidsomstandigheden, verminderde sociale mobiliteit en extreme sociale onzekerheid, maar ook met geradicaliseerde stigmatisering in zowel het dagelijks leven als in het publieke debat.
Series zoals Benefits Street, met, op het hoogtepunt, 6,5 miljoen Britse kijkers, maar ook andere overbekende en kassa-krakende Channel 4 producties zoals Big Fat Gypsy Weddings, leveren een actieve bijdrage aan de tele-visuele productie van zondebokken. Uiteraard hebben we ook in Nederland zulke zondebok-producerende reality series, maar, zoals menig uitzending van het Nederlandse journaal illustreert, hebben we voor die productie al lang geen reality en soap series meer nodig.
Huub van Baar is universitair docent aan de Universiteit van Giessen (Duitsland), research fellow aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in minderheden-, grens- en migratiebeleid in Europa
Vluchtelingen en terreurdreiging
Naar aanleiding van een kritisch rapport van de Algemene Rekenkamer over de nadelige gevolgen van de bezuinigingsmaatregelen die onder het huidige kabinet Rutte bij de Nederlandse veiligheidsdienst AIVD zijn doorgevoerd, interviewde Twan Huys Saskia Stuiveling, president van de Algemene Rekenkamer. Huys brengt de "diepe sporen" die de bezuinigingen volgens het rapport bij de AIVD hebben nagelaten in verband met de terreurdreiging die momenteel uitgaat van jihadistische groeperingen zoals Islamitische Staat (IS). Hij vraagt Stuiveling of de gehavende AIVD überhaupt nog wel onze veiligheid kan garanderen "in een tijd van IS, van jihadisten die terugkomen uit Syrië, van mensen die de Middellandse Zee misschien gaan oversteken en ook hier terechtkomen ..." (minuut 15:08-15:16). In één zin, in één adem worden hier, zonder verdere nuancering, terroristen en jihadisten in dezelfde categorie ondergebracht als de vluchtelingen die de Middellandse Zee proberen over te steken. Deze typering past in de trend die nu al geruime tijd gaande is om migratie als een existentiële bedreiging voor te stellen en, net als de Europese Unie met het Verdrag van Amsterdam (1997) heeft gedaan in haar externe beleid, de omgang met de verschillende beleidsthema's migratie, transnationale misdaad en mensensmokkel institutioneel onder een en dezelfde noemer te brengen.
Fraude onder de hoofddoek
Iets later in dezelfde uitzending komt het op de problemen die zijn gerezen bij de uitbetaling van het zogenaamde Persoonsgebonden Budget (PGB). Vandaag, op 20 mei, zal staatssecretaris van Rijn zich in de Tweede Kamer moeten verantwoorden, en niet voor de eerste keer, voor de omvangrijke problemen die zijn ontstaan bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), de instantie die verantwoordelijk is voor de uitbetaling van de PGB's, maar die daarin tot op heden nogal ernstig in gebreke is gebleven. Nieuwsuur geeft een kort overzicht van de geschiedenis van het ontstaan van het PGB en van de enorme stijging van het aantal mensen dat van zo'n PGB gebruikmaakt.
Als het komt op allerhande bureautjes die hun diensten in de loop van de jaren zijn gaan aanbieden aan potentiële PGB-houders en op de risico's van het huidige PGB-systeem, merkt een voice-over stem op: "toen bleek dat er ook gefraudeerd kon worden met het PGB" (minuut 23:17-23:20). En wie komen er kort, maar lang genoeg in beeld om een heersende trend kracht bij te zetten? Een paar uit beeld lopende vrouwen met hoofddoeken! Je moet er maar opkomen als je de eindversie van de televisierapportage monteert...
De productie van zondebokken
In een van zijn publicaties uit de jaren negentig van de twintigste eeuw, stelt de Franse socioloog Pierre Bourdieu dat televisie een industrie is die perceptie structureert en organiseert en die wereldbeelden op een specifieke manier presenteert, classificeert en verdeelt. Vanuit deze optiek is ook "het journaal" verre van dat waarvoor velen het nog altijd ten onrechte en in alle naïviteit houden: een weergave van wat er zoal op een dag in de wereld is gebeurd. In plaats daarvan draagt televisie en dus ook het journaal actief bij aan de constructie van de werkelijkheid waarin we leven.
In een zorgvuldige analyse van de Britse reality show Benefits Street - een serie waarin omroepzender Channel 4 inzoomt op wat het presenteert als een van Engeland's "meest van uitkeringen afhankelijke straten" - laat de Britse sociologe Imogen Tyler zien hoe televisie zondebokken produceert voor de ongelijkheden die mede het gevolg zijn van de huidige financieel-economische en politieke crises. Tyler betoogt dat post-industriële arbeidersklassen en minderheidsgroeperingen niet alleen worden geconfronteerd met onzekere arbeidsomstandigheden, verminderde sociale mobiliteit en extreme sociale onzekerheid, maar ook met geradicaliseerde stigmatisering in zowel het dagelijks leven als in het publieke debat.
Series zoals Benefits Street, met, op het hoogtepunt, 6,5 miljoen Britse kijkers, maar ook andere overbekende en kassa-krakende Channel 4 producties zoals Big Fat Gypsy Weddings, leveren een actieve bijdrage aan de tele-visuele productie van zondebokken. Uiteraard hebben we ook in Nederland zulke zondebok-producerende reality series, maar, zoals menig uitzending van het Nederlandse journaal illustreert, hebben we voor die productie al lang geen reality en soap series meer nodig.
Huub van Baar is universitair docent aan de Universiteit van Giessen (Duitsland), research fellow aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in minderheden-, grens- en migratiebeleid in Europa
RSS Feed
